Buitenmomentjes (142)

Moestuinsprookjes

Net als in de grote mensenwereld kunnen ook planten ziek worden, niet alleen kamerplanten, maar ook de groente of de aardappelen in de moestuin. Gelukkig kunnen ook planten genezen met de juiste medicatie. Je hebt misschien wel eens een rare beweging gemaakt of je bent gevallen, toen heb je misschien wel iets gebroken of gekneusd. Nou, een zwakke plant die door de wind omwaait kan ook zomaar een blad breken of kan het zelfs gebeuren dat de steel knakt. Soms kun je de plant nog redden door er een stok bij te zetten en met een touwtje de plant vast te binden aan deze stok.
Met extra steun kan het dan nog goed komen, net als bij jou, als je met krukken moet lopen, komt het uiteindelijk wel weer goed. Neem nou de tomaten, ze staan er prachtig bij, maar sommigen hebben last van neusrot, dat klinkt niet fijn, maar vaak hebben de planten dan een tekort aan kalk en door tijdens de groei wat extra kalk te geven, heb je minder kans dat de tomaten neusrot krijgen.
Ook regelmatig water geven en niet teveel in één keer is belangrijk.
Sommige planten hebben last van schimmel, dat hebben mensen soms ook, bijvoorbeeld voetschimmel, wat heel vervelend is, maar met een zalfje kunnen we hier iets tegen doen.
Planten krijgen dan een grijze schimmellaag over hun bladeren, je ziet het vaak bij druiven, maar ook bij courgettes, pompoenen of komkommerplanten.
De vruchten zijn wel goed om te eten, maar de bladeren worden lelijk en raken verdord.
Ook hier zijn middeltjes voor om het te voorkomen, natuurlijk gebruik je geen gif, maar een natuurlijk middel, beter voor jou en beter voor de planten en de insecten.
Ik raak in gesprek met zuster Elfi, zij is een wijze verpleegster en als elfje vliegt ze door de tuin, met haar EHBO koffertje onder haar vleugels. Die schimmels op de planten kun je voorkomen, legt ze uit, door al wat eerder in het jaar de planten te bestuiven met Bio spuitzwavel. Dit is een poeder dat je oplost in water en door al in het begin van de zomer de planten te bespuiten en vier weken later nog eens, kun je de schimmel voorkomen. Nou dat zou mooi zijn. Elfi opent haar koffertje en toont wat er allemaal in zit. Een flesje kant en klare spuitzwavel, een bakje kalk en een flesje biologische vloeibare mest en nog een paar potjes en zakjes meer, allemaal producten die goed zijn om gezonde planten te kweken. Van de kalk wil ze nog wat meer bestellen, want veel mensen planten nog koolplanten uit en deze hebben, vooral op zandgrond, nog wel eens last van knolvoet, waaraan de plant vaak ten onder gaat, door nu een handje kalk in het plantgat te strooien, zou het kunnen dat de planten sterker worden en deze plaag overleven. Ook aardappelen kunnen getroffen worden door de vreselijke aardappelziekte. Een heel duur woord hiervoor is Phytophtora, maar dat hoef je niet te onthouden. Bij deze ziekte worden eerst de uiteinden van de bladeren van het loof bruin tot zwart en later sterft het loof af, soms zit het alleen in het loof, maar soms kunnen ook de aardappelen onder de grond worden aangetast. Dit geeft rottende en stinkende aardappelen, de oogst gaat dan verloren.
Kies daarom altijd rassen die minder gevoelig zijn voor ziektes, zoals de meeste vroege aardappelen en enkele latere soorten, ook dit wordt veroorzaakt door een schimmelsoort.
Annabelle is blij dat zij als meisjes aardappel in de moestuin nergens last van heeft en ze danst vrolijk in de tuin, samen met haar zusjes, die ook allen Annabelle heten. Mozart is een roodkleurige aardappel en met zijn rode wangen geniet hij mee van de vrolijke bewegingen van de Annabelle’s .
Ook Mozart is een blije aardappel, hoewel hij een wat later ras is, heeft hij weinig last van de ziekte.
Zuster Elfi is druk met het strooien van gemalen steen, goed tegen de wortelvlieg, zegt ze. Wortelvliegjes leggen eitjes bij de wortels, uit de eitjes komen wormpjes die hele gangen graven in de worteltjes, nou, daar zijn de tuinmensen helemaal niet blij mee. Gelukkig heeft zuster Elfi nog heel veel gemalen steen om dit uit te strooien. “Het stinkt wel”, zegt ze en legt uit dat de wortelvliegjes niet van die geur houden en zo wegblijven, dat maakt de worteltjes weer blij en ook zij staan er fris en vrolijk bij. Ergens verderop in de tuin schreeuwt een preitje om aandacht, “help mij, ik heb heel erge jeuk”, schreeuwt Boris prei, Boris heeft last van de preimot, een beestje dat gangen boort in de prei en zo de plant vernield, uit de eitjes van de preimot komen ook nog eens een groot aantal kleine geelgroene rupsjes, die met zijn allen Boris plagen. Boris roept zuster Elfi, die gelijk komt aangevlogen met een biologisch middeltje tegen rupsen, dat schijnt ook tegen deze rupsjes te helpen. Boris lijkt opgelucht als zuster Elfi haar werk uitvoert. Nu kan hij waarschijnlijk weer verder groeien tot een mooie sterke prei.

Hoe kun je als tuinman een aantal ziektes voorkomen?

Zoals aardappelziekte en bijvoorbeeld knolvoet? Nou, plant niet ieder jaar deze planten op hetzelfde stuk grond, maar plaats ieder jaar de planten weer ergens anders in de tuin. Na vier of vijf jaar, kun je dan weer vooraan beginnen. We kennen naast ziektes dus ook veel plagen, naast de beschreven plagen als de wortelvlieg en de preimot, krijg je ook vaak te maken met bladluizen, gelukkig zijn lieveheersbeestjes weer dol op bladluizen, dus zorg voor lieveheersbeestjes op de planten. Verder heb je last van zwarte luis en van rupsen, slakken en allerlei andere vliegende insecten. Soms moet je ze maar gewoon hun gang laten gaan, want ook deze dieren kunnen nuttig zijn. Ook al vind je het maar niks als je plantje opgegeten wordt door een slak. De slak vindt zo’n plantje net zo lekker dan als jij dat vindt. Natuurlijk is het vervelend om te zien dat al jouw werk in de moestuin voor niets was, als de familie Slak weer op bezoek is geweest. Er gaan allerlei verhalen om de slakken weg te houden, maar vaak is er weinig tegen te doen. Zuster Elfi laat de slakken hun gang gaan, zij treedt niet op tegen deze beestjes, “het is de natuur”, zegt ze, de natuur waar ik ( Elfi), maar ook jij (lezer) onderdeel van bent.
Zuster Elfi vliegt verder, ze heeft nog genoeg te doen, dit wijze elfje heeft ons weer veel geleerd vandaag en we wensen haar nog veel succes om ons te helpen een mooie moestuin te hebben, zonder al teveel ziektes.

Wim Boers.