Bloemen in de (moes)tuin

Buitenmomentjes (23)

Zomers hebben we de prachtigste bloemen in de tuin staan, van rozentuin tot moestuin tot de mooiste siertuinen. De bijen zijn er maar wat blij mee en ook de vlinders zoeken graag de mooie bloemen op. In mijn moestuin-jaren heb ik tot nog toe altijd bloemen gehad, waarvan de dahlia er altijd is geweest. Later kwam daar de Zinnia bij en door foto’s te plaatsen en er over te vertellen op een moestuinwebsite, heb ik zowel heel moestuin-Nederland als bijna heel moestuin-België aan de Zinnia’s gekregen. Ook de afrikanen, zonnebloemen en veel vaste planten staan nog steeds in de tuin. Van sommige van deze kun je ook delen eten of gebruiken.

Enkele voorbeelden:De Courgette, deze geeft prachtige vruchten met mooie grote gele bloemen, de bloemen zijn net als de vruchten eetbaar. Hoe je ze eet, daar heeft iedereen weer een ander recept voor, maar door een soort pannenkoekenbeslag gehaald , zou je ze even kunnen bakken en opeten. De vruchten van deze plant zijn wel bekend, courgette is een woord dat niet vreemd is. De kleuren wel, er zijn in de winkel vaak groene of lichtgroen gestreepte te koop, maar in de moestuinwereld kom je ook witte en gele tegen. De gele is mijn favoriet, ik vind ze lekkerder dan de groene en eet ze zomers bijna dagelijks, uit de wok met andere groenten of in dunne plakjes gesneden met een ui. Salie, dit is een kruid en heeft stevig, iets behaard, blad. Salie is een kruid met veel goede eigenschappen, het is erg gezond en geeft je veel goede energie, af en toe een blaadje door het eten en je krijgt al genoeg binnen. Wel zijn er enkele uitzonderingen voor bijvoorbeeld vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, dan wordt het afgeraden deze te gebruiken.

Goudsbloemen ( Calendula officinalis) , wie kent ze niet, pronken al als van oudsher in onze tuinen, ze schijnen goed tegen de mieren te zijn. Als je de uitgebloeide bloemen niet weghaalt, zaaien ze zich uit en heb je ze volgend jaar weer. Goudsbloem staat voor vitaliteit en verjonging, dat klinkt natuurlijk goed … het jonge frisse groene blad zou een goede werking hebben op de maag en darmen. Maar er zijn meer voorbeelden waar goudsbloem goed voor is, het zou een helende werking hebben en werd vroeger zelfs verwerkt in de soep. Ook voor ontstekingen en abcessen wordt het gebruikt en bij droge huid, wie kent er niet de Calendula zalf…. , dat zegt de meeste lezers wel genoeg. Zonnebloemen ( Helianthus annuus) , zijn er in meerdere variëteiten, van laag in een potje tot meters hoog. Naast de gewone bekende zonnebloem zijn er ook nog andere, zoals de Avondzon en de dubbele, ook wel Teddybeer zonnebloem genoemd. De Avondzon heeft een mooie donkerrode bloem en de dubbele zonnebloem heeft geen bruin hart maar het geel loopt helemaal door tot het midden van de bloem, een sieraad om te zien. Het gebruik van de zonnebloem is voor iedereen bekend, wie kent er niet de zonnebloemolie en de zonnebloempitten om te eten? De aardbei met zijn prachtige witte bloemetjes, die je inmiddels overal ziet bloeien en die ons hopelijk weer lekkere zoete zomerkoninkjes gaat brengen… een mooi vooruitzicht.

Zowel in de tuin als in potten/bakken te kweken en ik heb ook al gezien dat een aardbeienkweker lange palen tegenover elkaar zette , van boven langs elkaar en ertussen een plank legde, dus van 4 palen en een plank een soort tafeltje maakte op 2m hoogte, daarop legde hij een zak potgrond of bemeste aarde, in de zak maakte hij 5 kleine openingen en in iedere opening plantte hij een aardbeienplantje. Zo kon je later staand aardbeien plukken en zijn ze mooi schoon, dus zonder zand eraan. Door de zon houdt je het ook mooi vochtig in zo’n zak (condens), maar hij had er uiteraard ook sproeiers tussen staan. De oogst was altijd vrij hoog. En dan bedoel ik niet de hoogte van de palen, maar de opbrengst …

Zinnia’s in de tuin, een dankbare plant wat tevens een prima snijbloem is. En wat is er nu niet mooier dan na een dagje werken in de moestuin een zelf gekweekt boeketje bloemen mee naar huis te nemen. Ze zijn er in allerlei kleuren. De grotere bloemen zijn de “Californische reuzen”, de iets kleinere is de “Elegans” en de kleinbloemige is de “lilliput”.

Afrikanen (Tagetes patula). Hiervan heb je tientallen soorten en kleuren, van enkelbloemig laag tot dubbele van meer dan een meter hoog. Afrikaantjes worden gebruikt tegen aaltjes, bijvoorbeeld in de rozenkweek, de sterke geur zou de aaltjes op afstand houden. In de bollenwereld en met name de lelieteelt blijkt het bloemetje van de afrikaan een goed alternatief te zijn voor chemische grondontsmetting. Afrikanen zijn leuke, fleurige plantjes die bij sommige zeer geliefd zijn en bij anderen gehaat, omdat ze het niks vinden, die stinkbloemen. Waarschijnlijk dat de Belgen daardoor praten over “Stinkertjes” als ze het over deze plant hebben. In China worden de bloemetjes van de hogere afrikanen ( Tagetes erecta) verwerkt, om te gebruiken tegen verscheidene ziektes, bijv.: verkoudheid en kinkhoest. Van verschillende soorten zijn de bloemetjes eetbaar. Ze zouden ook dienst doen tegen de wortelvlieg, als je ze tussen de wortelen zou planten.

Phlox (flox of vlambloem) , een boerenbloem wordt deze wel genoemd en ja, deze plant komt op menig boerenerf voor. Maar ook de Flox is een prachtige plant in de moestuin en een mooie snijbloem.. Flox is een vaste plant, dus ieder jaar komt deze weer terug. Een echte bijen en vlinderplant.Borago / Bernagie ( = borage of komkommerkruid) , deze heb ik al eens gezaaid, moestuinders kennen deze plant vaak wel, met zijn prachtige blauwe bloemen, maar ook te krijgen met bijv., witte of roze bloemen, een prachtige plant, waarvan je zowel de bloem als de bladeren kunt verwerken in de salade. Hoewel de naam anders doet vermoeden, heeft deze plant niks met de komkommer te maken.

En wat denk je van de mooie roze bloemetjes in de bieslook? Tot een paar jaar geleden knipte ik ze uit de bieslook en gooide ze weg, nu knip ik ze eraf om te bereiden in een salade of mee te bakken in een gerecht, verrassend lekker… Dahlia’s, wie kent ze niet, deze prachtige bloemen die groeien uit een knol, welke eind april begin mei is geplant en die inmiddels tot bloei komt. Prachtige bloemen in verschillende vormen, zoals de decoratieve, de pompon , de cactusvorm en vele kleine rassen en in groot- en kleinbloemig. De eersten kocht ik in 1976, jawel, hier in de Helmerhoek, toen nog bij kwekerij ter Steege aan de Meierweg, wat nu de Reigershöftehoek is en daar waar nu ongeveer het fietspad deze hoek kruist. Hij had ze zelf gekweekt en ik kocht in het najaar daar knollen van. Jaren heb ik ervan genoten.

Vermeerderen kan op diverse manieren, je kunt zaad overhouden van een mooie dahlia, maar dat belooft niet dat je dezelfde dahlia’s terug krijgt, bij zaaien van dahlia’s kun je allerlei kleuren verwachten en dat is soms best leuk. Stekken kan ook, als je in het voorjaar stekken knipt van de uitgelopen plant, heb je daaraan aan het einde van het jaar weer knollen die je over kunt houden. Stekken is dus een deel van de plant nemen, wat in houdt dat je ook dezelfde plant terug krijgt. Dit krijg je ook door de knollen te scheuren, voorzichtig uit elkaar te halen.

Kun je Dahlia’s eten? In de oorlog aten ze stamppot van de knollen, tegenwoordig doen we dat niet meer, maar maak je zelf jam dan kun je bij het vullen van de potjes een bloem van de dahlia’s heel erbij in doen, kan leuk staan en het kan geen kwaad. Malva, ook wel bekermalva genoemd of voor velen bekend als kaasjeskruid, zijn bloemen die veel bijen aantrekken, altijd een sieraad in mijn tuin.

Roze bijen, wie kent ze niet…. of liever gezegd wie wel..? IK … Jawel, toen ik een paar jaren geleden in de tuin bezig was, zag ik een roze bij vliegen, even dacht ik dat ik gek was, want roze bijen bestaan niet en toen ik even later pauze nam en aan de eigenaar van de tuin vertelde dat ik een roze bij had zien vliegen, vroeg hij of ik had gedroomd. Roze bijen bestaan niet… maar toch, even later was ik weer in de tuin en weer die roze bij, heel apart, totdat ik ontdekte wat de oorzaak was, één van de bijen kwam uit de Malva gekropen en zat helemaal onder de roze stuifmeel van deze plant, zo zijn ze dus roze geworden en vlogen ermee rond.

Tenslotte wil ik het Koninginnekruid nog noemen (Eupatorium), in tuinen zie je ze weinig, Langs de sloot zie je zomers leverkruid, dat is de wilde en kleinere vorm van deze tuinplant. De Eupatorium staat bekend om zijn grote bloemen die zomers vol bijen en vlinders zitten. In het najaar zal ik er een stuk afsnijden voor de bijenhoek in de wijk, bijen en vlinders zullen er volgend jaar dankbaar op af komen.

En zo kunnen we dus met hele mooie bloemen de tuin versieren, voor de sier, maar ook om te eten en om de bijen te helpen, want die hebben het al zo zwaar tegenwoordig.

Sommige boeren zaaien in het najaar Phacelia als groenbemester, nadat de mais is geoogst. Deze plant heet in het Nederlands bijenvriend of bijenvoer. je raadt het al, de bijen zijn er heel blij mee. Maar ook de gele mosterd siert menig akker in de herfst en trekt bijen aan. Wij kunnen er dus ook een bijdrage aan leveren, door een paar mooie bloemen in de tuin te zetten, een zonnebloem of familie ervan zoals de aardpeer, waarvan we de ondergrondse delen ook nog lekker kunnen eten. Maak er wat moois van, blije bijen en blije vlinders geven ook blije mensen.

Wim Boers.