Om te beginnen wil ik eerst even zeggen dat ik niet het onderwerp gezegdes en uitspraken’ van Jenne wil inpikken 😲. “In de bonen zijn”, heeft veel betekenissen en ik zit dit maal in de moestuin, maar inderdaad, er kan gauw spraakverwarring ontstaan. Er zijn namelijk vaak heel veel mensen in de bonen, zowel privé als in de moestuin.
Ook op straat, ik woon dichtbij het winkelcentrum en ik zie mensen op de fiets aankomen om hun boodschappen te gaan halen en vervolgens gaan ze weer lopend huiswaarts…. en die fiets dan? Die staat er de volgende dag nog en misschien denkt de eigenaar wel dat zijn fiets is gestolen….
Tja, hij of zij was even in de bonen, even met andere dingen bezig of even in de war, dat zijn we toch allemaal wel eens? Soms blijft zo’n fiets heel lang staan en na verloop van tijd worden er steeds meer onderdelen afgehaald en blijft het frame over… Zonde, van eens zo’n mooie fiets, degene die er wat af heeft gehaald was ook in de bonen, want hij haalde iets van een fiets af terwijl het helemaal niet zijn fiets was…. Tja, vergissen is menselijk, ook deze personen zijn een beetje in de war of misschien wel helemaal de weg kwijt…
Maar goed, ik ben zelf ook in de bonen, en dan bedoel ik dat ik er bijna tussen zit. Het is inmiddels half mei geweest en menig moestuinder
heeft hier lang naar uitgekeken. Want zodra half mei de ijsheiligen zijn verdwenen, kunnen we de plantjes, die binnen zijn gekweekt buiten zetten, of we gaan naar een kwekerij of naar het Helmgras aan de rand van de wijk om plantjes te kopen om onze tuinen zo op te vrolijken. Die ijsheiligen, daar is in deze groep uitgebreid aandacht aan besteed door Paul, wie kent hem niet , Snellink. Misschien is hij er zelf wel één, want hij wist er veel
over te vertellen …. 🙂🙂 .
Deze ijsheiligen zijn altijd gevaarlijk tussen 10 en 15 mei en zorgen dan nog voor koude nachten met vorst aan de grond. Na 15 mei zijn ze vaak verdwenen, maar pas op! Er kan er nog één vervelend zijn door een nacht terug te komen, om alsnog zijn ijzige adem over de tuinen te blazen.
In 2015 heeft er in juli nog een nachtvorst plaats gevonden in Twente, maar dat was een uitzondering en heeft geen schade gemaakt. Ook eventuele nachtvorsten die nu nog kunnen komen, zullen niet veel schade meer geven, want de bomen en struiken zitten al in het blad en zullen de ergste koude tegenhouden.
Mijn aardappelen die al aardig hoog staan, hebben heel iets schade gekregen door zo’n ijsheilige, maar ik was hem deels de baas. Door bakken water tussen de planten te zetten, sloeg de vorst op het water en bleven de meeste planten beschermd, een oude tip uit vroegere jaren. Maar inmiddels hebben we mooi weer, af en toe zon en af en toe een bui. De temperaturen zijn vrij normaal deze week en het is mooi weer om de moestuin in te gaan of desgewenst thuis met een pilsje in de tuin te luieren.
Om bij het verhaal te blijven, zonder biertje, want daar zou ik ook van in de war kunnen raken, maar dat is weer een ander onderwerp… dat kun je de bonen niet op hun kop geven.
De bonen, daar ben ik mee bezig, zoals ik in het begin zei, zit ik er middenin. Dat klinkt vreemd, maar is het niet, sinds jaren heb ik in de moestuin allerlei soorten bonen staan, maar inmiddels heb ik die grote moestuinen niet meer en heb ik slechts twee kleine stukjes tuin om wat van te maken.
Je hebt stokbonen en stambonen en dan tel ik de tuinbonen even niet mee, want dat is een heel ander gewas. Stok- of staakbonen plant ik bij bonenstokken, bamboe of rechte stokken uit het bos, waar ik uiteraard eerst toestemming voor heb gevraagd. Ik zet 4 stokken in tipi vorm in de grond en verbind ze bovenin met een stuk touw, zo’n vorm is mooi stevig,
ook bij harde wind, een tipi is dus een soort wigwam. Bij iedere stok plant je in de grond in de vorm van een halve maan een aantal bonen, bij slabonen 5 tot 7 en bij snij- of pronkbonen 4 tot 6 boontjes. Zo’n halve maan maak je met je hand, ik doe dat meestal aan de binnenkant van zo’n stok, omdat ze dan minder snel worden beschadigd bij het schoffelen.
Stambonen blijven laag en deze kun je in rijen zaaien, de rijen 40cm uit elkaar minstens of je legt om de 40cm 4 bonen bij elkaar in een kuiltje van ca. 2cm diep. Stokbonen zijn later bij het plukken gemakkelijker, je hoeft
dan niet krom te staan zoals bij de lage stambonen en dus is het beter voor de rug. Maar heb je maar een hele kleine tuin en je wilt het zo maar eens proberen, dan zijn stambonen een goede keus.
Stokbonen komen na 15-22 dagen boven , afhankelijk van het weer, ze gaan groeien langs de stokken omhoog, dat kunnen ze heel goed zonder hulp, maar soms raakt er eentje “in de bonen” zou je kunnen zeggen, ook niet raar als je er de hele dag al tussen zit, en valt op zij en kan de stok niet
weer vinden, dat is vervelend en voor de tuinman lijkt het slordig. Geen nood, je kunt deze uitloper wel even helpen, zodat ie zelf weer verder kan groeien, maar doe het dan wel goed, bonen groeien langs de stokken tegen de klok in, dus linksom. Draai je hem de andere kant op tegen de stok, dan zal hij je lastig gaan vallen door steeds weer los te gaan, dus nee, altijd tegen de klok in om de staak of stok draaien.
En mocht het niet lukken en de uitloper valt weer terug, kun je dit op een natuurlijke wijze oplossen door een lange grasspriet te plukken om hiermee de uitlopende scheut vast te binden aan de stok, dan groeit de plant door en dat grassprietje gaat op de duur weer los en valt eraf. Zo kweek je bonen, maar in mijn huidige tuin gaat dat wat lastiger, het is hier nooit moestuin geweest , het is meer bosgrond, maar ach, wat ik ervan oogst is mooi meegenomen.
In deze grond zitten veel muizen en woelmuizen, dus als ik vandaag bonen in de grond zaai, zijn ze morgen allemaal al opgegeten. Dat werkt dus niet, vandaar dat ik tegenwoordig de bonen in grote potten zaai en ze pas uitplant als de eerste bladeren er zijn. Het gevolg is dus dat overal potten met bonen staan en ik er midden in zit en zo kom ik dus op het onderwerp
“in de bonen zijn”, ik zit de hele dag tussen de potten bonen en nee, ik ben gelukkig niet in de war, tenminste op het moment van schrijven niet …
Zodra ze hoog genoeg zijn plant ik ze uit, het voordeel is dat bij een koude nacht ik de potten nog mooi even binnen kan zetten, eenmaal uitgeplant is dat niet meer mogelijk. Welke bonen heb ik inmiddels gezaaid? Ik heb meerdere soorten want er zijn heel veel soorten bonen, de bekende slaboon aan de stok, dit jaar voor mij een onbekend ras, want ik krijg mijn zaden altijd van een Belgische winkel. Overvloed heet dit ras, nou het zal mij benieuwen of ze mij een overvloed aan bonen opleveren. De stamslabonen heten Argus, het zijn mooie lange dunne bonen en erg lekker. Snijbonen aan de stok, Raadsheer heet dit ras en de lage snijbonen dragen de naam Admires, ik heb beide gezaaid. Dan heb ik nog Blau Hilde, paarsblauwe spekbonen, een aparte kleur maar die worden tijdens het koken groen, paarse groenten schijnen meer smaak te hebben. Toen kreeg ik ook nog Vesperal boontjes om te zaaien, van een kennis. Vesperal is ook een stokslaboon, maar met een hele hoge opbrengst, aldus de omschrijving.
Het zal mij benieuwen.
De afgelopen jaren had ik altijd Heilige boontjes aan de stokken… dat klinkt misschien grappig, maar ook die bestaan echt. Er zit een verhaal achter, er staat een Katholiek teken, een monstrans, op het boontje, ooit zou een pater een monstrans begraven hebben in de tuin en daar later
bonen hebben geteeld, tja, je kunt het hele verhaal nalezen op internet, het is hier verder niet belangrijk. Er bestaan ook nog gele boterboontjes, lekker
zacht van smaak. En pronkbonen die wit of rood bloeien, prachtig om te zien, maar pluk die bonen wel vroeg, anders worden ze hard met scherpe randen, ze worden dan ook wel scheermesjes genoemd, niet fijn om te eten dus.
Zo zijn er ook nog vele soorten droogbonen, zoals de bekende bruine bonen, maar ook de citroenboon en de kievitsboon zijn geen onbekende rassen.Voor mij is dit al meer dan genoeg, gelukkig gaat een deel van de opbrengst naar het gezin van de eigenaar van de grond, anders zou ik omkomen in de bonen, ook buren, familie en vrienden eten graag mee.
En zo ben ik dus behoorlijk “in de bonen”.Ik hoop dat jullie van dit verhaal niet in de bonen raken, houdt het hoofd erbij, heel belangrijk.
Ens als je met de fiets naar het winkelcentrum gaat… vergeet dan niet ook fietsend terug te gaan.
Wim Boers.
Foto 1: voor gezaaide bonen.
Foto 2: de rode bloemen van de rood bloeiende pronkboon.
Foto 3: Paarsblauwe bonen van de Blau Hilde.
Foto 4: Monstransbonen ofwel Heilig boontje genoemd.
Foto 5: bonen aan de stokken, je kunt zien dat ze
linksom draaien.
