Het is weer mei en de uitspraak luidt: “In mei legt iedere vogel een ei, behalve de Koekoek en de Griet, die leggen in de meimaand niet …. “.
Ik geloof dat deze uitdrukking allang achterhaald is. Kijk eens bij de vijver, er zijn al jonge ganzen en jonge eendjes en bij mij heeft de bonte vliegenvanger al jongen, ze vliegen af en aan en je hoort de piepjes vanuit het nestkastje.
Al dit “nieuwe leven” komt uit een ei en dat is niet
in mei gelegd, maar al in april. Zo’n gans of eend zit ruim vier weken te broeden, dat betekent dat de eieren dus ook al ruim 4 weken geleden zijn gelegd. Volgens de deskundigen worden er al ganzeneieren gelegd in maart en ik herinner mij dat ik op 2 april eendeneieren heb meegekregen voor consumptie. Dus in mei legt iedere vogel een ei, dat zou dan zomaar al de tweede broedronde kunnen zijn voor de ganzen en de eenden.
Er zijn natuurlijk meer vogels, uiteraard. Kippen broeden 3 weken en dan komen de kuikentjes al tevoorschijn en ook deze heb ik al gezien, gewoon natuurbroed, dus uitgebroed onder de kip en niet in een broedmachine.
En die bonte vliegenvangers? In 13 dagen zijn hun eitjes uitgebroed, best snel, niet?Jaren geleden had ik een volière met kanaries en later meest tropische vogels. Ook was ik bestuurslid van een vogelvereniging. Je komt zo in contact met andere verenigingen en ook met hun leden, je bezoekt diverse vergaderingen en je leert zo andere liefhebbers van deze hobby kennen.
Het doel is en was om mooie vogels te kweken, zodat je aan het eind van het jaar mocht hopen op mooie hoge punten op de diverse tentoonstellingen en misschien lukte het wel om kampioen te worden. Zo begon je in februari al met het scheiden van de mannen en de poppen, poppen zijn de vrouwelijke vogels. Je maakte je volière of kweekruimte gereed en in maart, als het buiten al wat langer licht werd , werden de mannetjes bij de vrouwtjes geplaatst in de volière of in een zogenaamde broedkooi. En zo begint het… de mannetjes doen hun best een vrouwtje te veroveren, ze fluiten zo hard ze maar kunnen en als het lukt gaan ze samen aan hun nest beginnen en komen er eitjes.
In mijn jaren had ik het geluk dat mijn bijkeuken door de meterkast dag en nacht dezelfde temperatuur had, een aangename warmte. Ik begon daar eerst met kanaries, later met de diverse tropische vogels. Binnen kon ik de natuur een handje helpen door met licht te werken. Daglichtlampen met tijdschakelaars ertussen brachten in januari al de mannetjes het hoofd op hol, maar dat is niet voldoende, want de poppen hebben meer tijd nodig om broeds te worden en dus is dat de reden dat de mannetjes gescheiden waren van de vrouwtjes. Door het opvoeren van het licht, worden ze dus eerder broeds. Nu kun je de lamp vanuit het niets in één keer op 15 lichturen zetten, maar je kunt het ook opbouwen, iedere week een uurtje erbij. Ik heb beiden uitgeprobeerd en ik merkte geen verschil. Al met al had ik al eind januari de eerste eitjes .
Zodra het eerste eitje was gelegd, haalde ik het eruit en legde er een kunsteitje voor in de plaats. Als dan het vierde eitje werd gelegd, werden alle echte eitjes weer teruggelegd en de kunsteitjes weggehaald. De reden is dat dan alle eitjes tegelijk uitkomen na 13 dagen broeden. Maar het is niet altijd nodig, de ene vogel begint met broeden na het leggen van het eerste ei en de andere begint pas na het derde of vierde ei. Soms werden er wel 5 of 6 eieren gelegd. Als deze allen werden uitgebroed, kon je dus een groot
verschil in grootte zien, het eerste kuiken was al fors en het laatste was net geboren.Toch schijnt het zo te zijn dat het laatst geboren jong sterker is,
er niet onder hoeft te lijden en de schade kan inhalen.
Uiteindelijk ben ik dus gestopt met het uithalen van eitjes
en kwam het vaak wel goed. Het boven beschrevene gaat over de kanaries.
Tropische vogels deden het anders, daar kwamen de jongen bijna altijd gelijktijdig uit. Vogels hebben ongeveer 15 uur licht nodig om hun jongen groot te brengen, thuis met een uitgekiende voeding, maar in de natuur weten de ouders overal voedsel te vinden om hun jongen groot en sterk te voeden.
Maar om terug te komen bij de uitspraak dat in mei iedere vogel een ei zou leggen…In onze vereniging waren ook leden die kweekten met Europese cultuurvogels en van die leden hoorde ik dat ze later begonnen met hun kweek. Mei en juni waren voor hun de kweekmaanden, de putters, de goudvinken, de sijsjes, de barmsijzen, de kneuen, noem maar op….Die beginnen in mei met hun nestjes en soms ook in juni komen daar de eerste eitjes pas.
Dus voor de Europese vogels zou mei de maand zijn om hun ei te leggen, dan klopt de uitdrukking dus wel. Wij wonen tenslotte ook in een Europees land en de uitdrukking is van ons…
Mede dankzij een bewoonster uit onze wijk, Annet, zijn er door haar idee heel wat vogelhuisjes in de wijk komen hangen, in eerste instantie voor de bestrijding van de processierupsen, maar dankzij deze oplossing ook weer veel nieuw leven.
In Australië leven de zebravinken, je kent ze wel, maar dat zijn heel andere zebravinken dan wij hier in een kooi hebben, nee voor de tentoonstelling moet je aan veel eisen voldoen, de zebravink moet liefst zo groot mogelijk en geblokt zijn. Ik ben er zelfs ooit internationaal kampioen mee geworden. Maar in het wild zijn ze veel kleiner dan hier, waren de regels hier maar zo, dat ze ook zo op de shows zouden zijn, gewoon puur natuur..
De Gouldamadine is wel de mooiste vogel van de wereld en komt ook uit Australië en behoort tot de groep Australische Prachtvinken.Het is een vogel in prachtige kleuren, ooit door John Gould bekend geworden, maar er zit een verhaaltje bij deze vogel:Bij de schepping heeft God alle dieren een naam en kleur gegeven en toen Hij klaar was, zat er nog 1 heel
klein grijs vogeltje in een hoekje.Deze vogel kreeg van alle restjes verf op het palet nog een veegje mee en zo werd het een prachtige vogel vol kleur… aldus het verhaal..
In Australië broeden vogels van december tot eind februari, waarom?
Nou, Australië is een warm droog land, maar in de maanden februari en maart kan het soms de hele maand regenen, na de regen is alles fris en groen en is er voldoende voedsel om de jongen groot te brengen. Dat zit in hun kopje, ze weten gewoon dat de tijd dat het bij ons winter is, dat het dan de tijd in Australië is om te gaan paren, ook al zijn ze al tientallen jaren hier gefokt, menig kweker, ook hier in de Helmerhoek, heeft dat al gemerkt, een nestje eitjes in de volière eind januari / begin februari. En die Koekoek en de Griet? Die niet leggen in de meimaand? Die Griet wordt door sommige vertaald als de grutto, maar of dat ook zo is durf ik niet met zekerheid te zeggen. En de Koekoek……Ik hoorde zondagavond 28 april zijn roep, vanaf de Koekoeksbrug, hoe toevallig is dat….Deze is weer terug en binnenkort zal ook deze vogel ergens een ei leggen, niet in een zelfgemaakt nest, nee, daar is deze te lui voor, maar gewoon in het nest van een andere vogel, deze worden waardvogels genoemd … die daar vervolgens weer
haar handen aan vol heeft. Zo legt de koekoek wel 7 tot 20 eieren, elk ei weer in een ander nest en zo blijft ook de koekoek voortbestaan.
Tot slot wil ik nog iets kwijt over dat ei, veel mensen denken dat de eidooier het kuiken is, maar zo zit het niet echt. Aan de eidooier zit de kiem, waaruit het kuikentje groeit, het groeit in het eiwit en de dooier is de voeding waar het kleintje groot door wordt. Zodra de dooier op is, tikt het kuikentje met het scherpe puntje op de snavel de eierschaal open en komt eruit.
Of alle vogels nu een ei leggen in maart, april, mei of juni, dat maakt niet uit, want het belangrijkste is dat er weer “nieuw leven” ontstaat, de voortplanting van de dieren, waarvan wij weer kunnen genieten.
Want zeg nou zelf, het blijft toch altijd weer een mooi gezicht om een gans of eend met een stel jongen te zien zwemmen of om de geluiden van jonge vogeltjes in nestkastjes te horen. Geniet ervan, in deze tijd valt er weer heel veel “nieuw leven” te bewonderen.
Wim Boers.
Foto 1: een net geboren kanariepietje.
Foto 2: een kip met kuikens, lekker warm bij mams.
Foto 3: ganzen bij de vijver met kuikens.
Foto 4: een andere kip met kuikens.
Foto 5: een Gouldamandine.
